Cyrkiel Kopernika?

To prawdopodobnie jeden z trzech w Polsce takich instrumentów związanych z pomiarami astronomicznymi i nauczaniem geometrii.

W miniony weekend w ogrodach kanonickich przy pomocy georadaru prowadzone były poszukiwania podziemnych reliktów architektury. Cyrkiel odnaleziono w wykopie sondażowym. Podczas tych poszukiwań odkopano też narożnik nieistniejącej już kanonii i wejście do jej częściowo zawalonych piwnic - podało Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku.

"To wykonany z brązu cyrkiel typu kroczek, służący do pomiarów astronomicznych, geodezyjnych i kartograficznych. Jest datowany na XVI wiek, czyli epokę Mikołaja Kopernika. Oczywiście, nie wiemy, czy mógł należeć do niego" - powiedziała PAP Zorjana Polenik z fromborskiego muzeum.

Muzealnicy liczą, że zabytek zostanie w przyszłości przekazany przez służby konserwatorskie do fromborskich zbiorów. Tamtejsze muzeum ma już bardzo podobny cyrkiel z XVI w., odnaleziony w 2016 r., również w ogrodach kanonickich. Był on dotychczas najstarszym takim przyrządem wśród eksponatów działu historii astronomii. Ma połączone zawiasem ramiona zakończone ostrzami, na boku jednego z nich widać sygnaturę z rysunkiem gwiazdy w otoku koła.

Według fromborskich muzealników odnaleziony teraz cyrkiel to prawdopodobnie trzeci tego typu XVI-wieczny instrument zachowany w Polsce - pierwszy został odkryty w 2005 r. w północnym dziedzińcu Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

Mikołaj Kopernik - pełniący funkcję kanonika warmińskiego - mieszkał we Fromborku przez blisko 30 lat, sprawując posługę i prowadząc obserwacje astronomiczne. Po śmierci w 1543 r. został pochowany w tamtejszej katedrze.

W przylegającym do jego kanonii ogrodzie znajdowało się prawdopodobnie tzw. pavimentum, czyli stanowisko do prowadzenia obserwacji nieba – wypoziomowany podest, na którym astronom stawiał instrumenty pomiarowe. Jednak śladów tego miejsca nie udało się dotychczas odnaleźć.