18 sierpnia- Święta Helena, cesarzowa

Św. Helena była matką cesarza Konstantyna Wielkiego i zarazem cesarzową sprawującą wspólnie z nim rządy. Gdy Konstantyn ogłosił w 313 r. edykt zapewniający chrześcijanom wolność wyznawania wiary, Helena przyjęła chrzest święty. Jej pobożność przejawiała się nie tylko w modlitwie, ale również w trosce o ubogich i pokrzywdzonych. Trud pielgrzymki do Ziemi Świętej i odnalezienia Krzyża Świętego podjęła już w podeszłym wieku. Ufundowała bazyliki: Narodzenia w Betlejem i Grobu Bożego w Jerozolimie.

To właśnie ona, według tradycji, odnalazła krzyż na którym skonał Chrystus, razem z krzyżami obu łotrów, wrzucono do zagłębienia w skale na stokach Golgoty. Rzymianie przysypali to miejsce ziemią i gruzami. Aby zatrzeć wszelkie ślady po Chrystusie, na Golgocie urządzono ołtarze Jowisza i Wenery. O świętym miejscu nie zapomnieli jednak pierwsi chrześcijanie. Kiedy cesarz Konstantyn Wielki nawrócił się i zezwolił na wyznawanie wiary chrześcijańskiej, właśnie w tym miejscu na Golgocie podjęto poszukiwania krzyża Chrystusowego.

Odkrycia dokonano blisko trzy wieki po śmierci Pana Jezusa. W miejscu znalezienia krzyża biskup jerozolimski Makary, z polecenia cesarza Konstantyna, rozpoczął wkrótce wznoszenie bazyliki.

Św. Helena podzieliła krzyż Chrystusa na trzy części, aby ofiarować je głównym ówczesnym ośrodkom chrześcijaństwa: Jerozolimie, Rzymowi i Konstantynopolowi. Z czasem krzyż podzielono na wiele drobnych części, aby każda znaczniejsza świątynia w Europie mogła mieć bodaj małą cząstkę tej relikwii.

Dziś duże fragmenty znajdują się w kościele św. Goduli w Brukseli, w bazylice Santa Croce w Rzymie oraz w katedrze Notre Dame w Paryżu. W Polsce cząstki relikwii posiadają m.in. kościół dominikanów w Lublinie i Sanktuarium Krzyża Świętego na Łysej Górze w Górach Świętokrzyskich.