KIZITO - AFRYKAŃSKI MĘCZENNIK

Gdyby Kizito żył, miałby dziś ponad sto trzydzieści lat. Wydarzenia, o których mowa, miały miejsce na przełomie maja i czerwca 1886 roku w Ugandzie. Uganda to państwo w Środkowej Afryce. Dziś 66 proc. ludności wierzy tam w Jezusa.
120 lat temu ziemia Ugandy spłynęła krwią kilkudziesięciu męczenników. Wśród nich był Kizito. Ze względu na swój młody wiek do dzisiaj jest bardzo popularny wśród mieszkańców Ugandy. Dzieci na chrzcie świętym często otrzymują imię Kizito.

Pierwsi misjonarze
Wiek dziewiętnasty to wiek barwny w historii spotkania Europy i Afryki. Z jednej strony to czas tak zwanego kolonializmu. Państwa europejskie podbiły i rządziły Afryką. Z drugiej strony to czas wypraw badawczych, odkryć geograficznych oraz działalności misyjnej. Jednym z afrykańskich państw była Buganda (dzisiejsza Uganda). Było to niepodległe królestwo z monarchią dziedziczną i absolutną. Całe prawo spoczywało w rękach króla.
Pierwszymi białymi, którzy zawitali na te ziemie, byli Anglicy Speke i Grant. Poszukiwali źródeł Nilu. Później pojawił się amerykański dziennikarz i awanturnik Henry Stanley. Chciał odnaleźć zaginionego wcześniej badacza Afryki i misjonarza, doktora Livingstone’a. Misjonarze katoliccy przybyli do Bugandy w 1878 roku. Byli to Ojcowie Biali. Mieli ewangelizować Afrykę. Na tronie w Bugandzie zasiadał wtedy król Mutesa. Misjonarzom okazał wiele serdeczności. W 1880 roku pierwsi katechumeni przyjęli chrzest.

Dwaj królowie
Niestety, dwa lata później sytuacja zmieniła się. Misjonarzom zaczęto grozić, znieważać ich i okradać. Opuścili więc Bugandę pod koniec 1882 roku. Ewangelizację zostawili w rękach świeckich katechistów. Jednym z nich był Józef Mukasa, dworzanin Mutesy, ulubieniec króla, ceniony za uczciwość i oddanie.
Kizito należał wtedy do grupy katechumenów. Jako dworskiego chłopca, król często zabierał go na polowanie na hipopotamy. Król Mutesa zmarł w 1884 roku. Władzę przejął jego syn, Mwanga. Jako młody książę Mwanga okazywał misjonarzom szacunek i miłość. Jako król, podarował im ziemię i zapewnił o swej życzliwości. Po pewnym czasie misjonarze poczuli jednak niepokój. – Król nie jest zły – pisali w listach – ale jego przebiegły minister sprawi nam i wszystkim chrześcijanom wiele nieszczęść. To ponure przeczucie wkrótce zamieniło się w koszmar. Na dodatek król Mwanga z przyjaznego księcia zmienił się w prześladowcę chrześcijan i obcokrajowców.

Królewskie upodobania
Według tradycji, władca był źródłem mocy, a jego autorytet był niepodważalny. Był panem życia i śmierci swego ludu. Starcy mawiali: „król swe stopy opiera o poddanych”. Niewyobrażalne więc było, aby ktokolwiek sprzeciwił się woli króla. A krytykować go, znaczyło tyle, co wydać na siebie wyrok. Konflikt pojawił się, kiedy katechiści, Józef Mukasa i Karol Lwanga, próbowali stanąć w obronie chłopców, bo król zmuszał ich do grzechu. Kizito, jako przystojny, młody chłopak też był zagrożony przez króla. Matka króla, minister Katikiro i pogańscy przywódcy religijni bali się, że król się nawróci. Dlatego mieli dla niego „dobre” rady. – Chrześcijaństwa nie da się praktykować – mówili. – Zabrania stosunków cielesnych z chłopcami i posiadania więcej niż jednej żony – dodawali.
Minął zaledwie rok od objęcia władzy, kiedy król wydał wyrok śmierci na anglikańskiego biskupa Jamesa Haninngtona i jego ludzi, i odmówił im zwyczajowego prawa do obrony. Mukasa zaprotestował przeciwko nadużyciu władzy. Mimo to, biskupa i jego 47 towarzyszy zamordowano. Mukasę ścięto. Stał się pierwszym z kilkudziesięciu przyszłych męczenników. Przed śmiercią miał powiedzieć do kata: „Powiedz Mwandze, że umarłem niewinnie. Jeśli będzie żałował swego grzechu, nie będę miał nic przeciw niemu. Bóg mu przebaczy. Ale jeśli nie będzie żałował, będę czekał na niego na Sądzie Ostatecznym”. Był listopad 1885 roku. Śmierć Mukasy jeszcze bardziej umocniła wiarę czternastnastoletniego Kizito.

Blisko Jezusa
Król Mwanga był bezlitosny. Wszyscy katechumeni mieli podporządkować się władcy i wyrzec się swej wiary pod groźbą śmierci. To tylko pomnożyło kolejne chrzty. Działo się tak, jak przed wiekami pisał inny afrykański męczennik Tertulian: „Zabijacie nas, ale nas przybywa. Krew męczenników jest nasieniem chrześcijan”. Misjonarze starali się udobruchać władcę, zachowaniem nie chcieli prowokować króla. Na niewiele się to zdało. 6 lutego, misjonarz, biskup Livinhac pisze: „Nowiny z misji w Bugandzie są bardzo złe. Mwanga stał się rozwścieczonym rześladowcą chrześcijan, zarówno katolików, jak i protestantów”. Kolejne wydarzenia potoczyły się szybko. Brama do nieba otworzyła się najszerzej 25 maja 1886 r. Tej nocy Kizito przyjął chrzest z rąk Karola Lwangi. Jednocześnie rozpoczęto egzekucje. Oprawcy zabijali przez przebicie włócznią albo ścięcie. Niektórych żywcem ćwiartowali, innych rzucali na rozszarpanie psom. Szczyt prześladowań miał miejsce 3 czerwca. Przygotowano stosy. Skrępowanych więźniów ułożono na trzcinowych matach, a maty zwinięto wokół ciał, żeby nie mogli się ruszać. Ofiary podpalili na stosach, a kaci krzyczeli: „To nie my, lecz nasi bogowie was palą”. Męczennicy mówili między sobą: „Oto już blisko jest nasze spotkanie z Jezusem”. Był między nimi Kizito. Jego ostatnie słowa to: „Do zobaczenia, przyjaciele. Jesteśmy na dobrej drodze”. Tego dnia w wiosce Namugongo spłonęło żywcem około 30 chrześcijan, katolików i anglikanów. Ostatnim męczennikiem okresu prześladowań był Jean-Marie Muzeeyi, ścięty (według innych źródeł poćwiartowany i żywcem pogrzebany) w Mengo 27 stycznia 1887 r.

Męczennicy ugandyjscy byli pierwszymi w całej Afryce, którzy ponieśli śmierć dla Jezusa Chrystusa. W styczniu 1993 roku z pielgrzymką na wzgórze, gdzie dokonywały się egzekucje, przyjechał papież Jan Paweł II. W Polsce, w kaplicy domu zgromadzenia Ojców Białych w Lublinie, znajdują się relikwie dwóch męczenników ugandyjskich, w tym Karola Lwangi.