Wynalazek doskonały

Guzik to najzwyklejsza rzecz, jaką można sobie wyobrazić. Nie bez powodu powiedzenie „guzik dostaniesz” czy „guzik z pętelką” oznacza wielkie nic. Podobnie jak stwierdzenie: „guzik prawda”. Guzik to przedmiot tak doskonały i funkcjonalny, że raz wymyślony, służy ludziom od wieków. Guziki zapinają ubrania, służą do zabawy, do prac plastycznych, można je zbierać, a przesądni ludzie łapią się za guzik, widząc kominiarza.

Rzep

Ten rodzaj zapięcia wymyślił Szwajcar George de Mestral, obserwując pod mikroskopem zielone kulki łopianu wyposażone w malutkie haczyki. Gdy przyczepią się do ubrania lub włosów, trudno je wyjąć. George de Mestral pracował nad wynalazkiem 14 lat. Opatentował go dopiero w 1955 roku. Zapięcie na rzep świetnie sprawdza się w miejscach, gdzie trzeba dopasować elementy różnej długości, lub w butach i strojach dla dzieci, które mają problem z wiązaniem, zapięciem zamka czy guzika.

Historia guzika

Jest bardzo stara. Niektóre guzikowe znaleziska pochodzą nawet sprzed 5 tysięcy lat. Aby stały się użyteczne, wystarczyło jeszcze wymyślić… dziurkę na guziki. Guzik służący do zapinania stroju pojawił się w Niemczech w XIII wieku. Od początku służył albo jako ozdoba, albo przedmiot użytkowy, praktyczny, często dekoracyjny element stroju. Wykonane z muszelek czy drogich kamieni noszono jak dzisiejsze broszki. Drogocenne pokazywały status społeczny. W czasie ostatniej wojny wojskowy guzik z wizerunkiem polskiego orła był wyjątkowym symbolem wolnego kraju. Co ciekawe, nawet w znanej powieści Brzechwy „Akademia Pana Kleksa” guzik szpaka Mateusza był najbardziej poszukiwanym przez niego przedmiotem.

Fibula

To rodzaj ozdobnej agrafki. Stosowano je w starożytności i średniowieczu. Do spinania strojów używano też tasiemek, szpil, a później także haftek.

Konkurencja błyskawiczna

Elias Howe przyspieszył zapinanie guzików. W 1851 roku wymyślił zapięcie składające się z szeregu haczyków. Nie dopracował jednak swojego wynalazku i dopiero patent inżyniera Gideona Sounbacka z 1917 roku, ruchomy suwak, łączył ząbkami dwa równoległe elementy. W Polsce zamki błyskawiczne zwane są też eklerami. Początkowo miały zapinać buty. W latach 20 służyły do zapinania kombinezonów lotniczych, a po II wojnie suwaki wszywano do spodni, kurtek czy sukienek.

Filobutonistyka

Tak nazywa się kolekcjonowanie guzików. A jest co zbierać, bo wzorów, kształtów i materiałów, z jakich je wykonywano, są miliony. Każdy w domu ma zapewne pudełko pełne zapasowych guzików.

Guzy

Guziki wykonywano z metali, szkła, papieru, drewna, kości słoniowej, plastiku, a nawet z… patyków. Patyk to w tym przypadku rodzaj drewnianej beczułki przeciągniętej przez pętelkę, stosowany dziś czasem w zimowych kożuchach. W szlacheckim stroju stosowano zdobne, okrągłe guzy. W XVI wieku król Francji przy jednym ze swoich strojów miał aż 300 tysięcy guzów.