To nasza historia - Czartoryscy

Zbroja, tarcza i miecz to atrybuty rycerza. Odważnie broniącego króla i kraju. Stan rycerski zmienił się potem w szlachecki. Szlachta dalej dbała o losy kraju. Pewnie, że różnie z tym bywało, ale historia Polski, której uczy się w szkołach, nasza historia, to przecież też historia szlachty. Po wojnie komuniści zabrali szlacheckim rodom cały majątek, utrudniali życie, przez lata niszczyli tradycję.
Tamten świat pozostał już tylko na zdjęciach, we wspomnieniach i w śladach rozsianych po całej Polsce. Spróbujcie w czasie letnich wędrówek odszukać te ślady – może będzie to herb nad starą bramą, może dworek w jakimś parku albo nazwa miasta czy malownicze ruiny dawnej potęgi. Może uda Wam się dowiedzieć, z jakim rodem są one związane. Czekamy na Wasze zdjęcia z krótkim opisem: redakcja@malygosc.pl. Wszystkie zamieścimy na naszej stronie internetowej.

Co tydzień prezentujemy kolejny ród.

Czartoryscy herbu Pogoń Litewska

„Za wszystko, co Czartoryscy uczynili z miłości ku Bogu i bliźniemu (…), i za to, co ja im zawdzięczam, niech Bóg miłosierny koroną chwały uwieńczyć ich raczy” – pisał we wspomnieniach Józef Kalinowski, późniejszy błogosławiony.

Jako jeden z najstarszych polskich rodów książęcych Czartoryscy spokrewnieni są niemal ze wszystkimi słynnymi polskimi familiami i z wieloma rodami arystokratycznymi Europy, w tym z rodzinami obecnie panującymi.

Zamek w Klewaniu

Wywodzą się od litewskiego księcia Gedymina. Jego wnuk, Konstanty Olgierdowicz (brat Władysława II Jagiełły), ponieważ był panem na wołyńskim Czartorysku, pod koniec XIV w. przyjął nazwisko od nazwy tego miejsca. Pokrewieństwo Czartoryskich z Jagiellonami potwierdził Władysław Warneńczyk i nadał im przywilej książęcy. Główną siedzibą rodu stał się zamek w Klewaniu, zbudowany na wysokim urwisku nad rzeką Stubeł. Na początku XIX wieku urządzono tam polskie gimnazjum, które książę Adam dobrze wyposażył (biblioteka, potrzebne pomoce naukowe, ogród botaniczny). Nauczycielom i lekarzowi szkolnemu zapewniono bezpłatne mieszkania, wszystkim uczniom potrzebne lekarstwa, a biednym – dodatkowe stypendia. Po powstaniu listopadowym gimnazjum zamknięto. Rosjanie razem z bogatymi zbiorami przenieśli je – jako swoje – do Równego na Ukrainie. Dzisiaj opuszczony zamek coraz bardziej popada w ruinę. Dla mieszkańców Ukrainy nie ma żadnego znaczenia.

Senatorowie i duchowni

Książęca rodzina Czartoryskich wiele razy wpływała na dzieje Polski, a dzięki swemu bogactwu wspierała. Czartoryscy zasiadali w senacie Rzeczypospolitej jako wojewodowie wołyńscy, ale byli wśród nich też duchowni, siostry zakonne, księża i zakonnicy, m.in. Kazimierz Florian, urodzony w Klewaniu biskup poznański, włocławski, a pod koniec życia arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski. August Czartoryski, salezjanin, od 2004 r. błogosławiony, którego wychowawcą był bł. Rafał (Józef) Kalinowski. Jest też błogosławiony dominikanin, Michał Czartoryski OP, którego podczas powstania warszawskiego rozstrzelali Niemcy.

  Adam Jerzy Czartoryski
Wielki patriota, powtarzał, że „wartość narodu zależy od zasad religijnych i politycznych”. Po przymusowym pobycie na dworze carskim emigrował do Francji. Wierzył, że w końcu „będzie mógł oddać prawdziwe usługi swojemu narodowi i Polsce”. W Hôtelu Lambert stworzył ośrodek polskiej polityki zagranicznej, centrum kultury dla rodaków na emigracji. wikimedia   Adam Kazimierz Czartoryski
Od niego wywodzą się współcześnie żyjący Czartoryscy. Adam Kazimierz był m.in. jednym z członków Komisji Edukacji Narodowej, komendantem Szkoły Rycerskiej i posłem na sejm. Wielki patriota, który poza służbą ojczyźnie interesował się literaturą, był pisarzem i znawcą teatru. Wikimedia

  Izabela Czartoryska
Miała 15 lat, gdy wydano ją za księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego. Razem przeżyli ponad 60 lat. To dzięki temu, że znała się na sztuce i zbierała pamiątki historyczne i narodowe, powstało Muzeum Czartoryskich w Krakowie. wikimedia