To nasza historia - Tarnowscy

Zbroja, tarcza i miecz to atrybuty rycerza. Odważnie broniącego króla i kraju. Stan rycerski zmienił się potem w szlachecki. Szlachta dalej dbała o losy kraju. Pewnie, że różnie z tym bywało, ale historia Polski, której uczy się w szkołach, nasza historia, to przecież też historia szlachty. Po wojnie komuniści zabrali szlacheckim rodom cały majątek, utrudniali życie, przez lata niszczyli tradycję.
Tamten świat pozostał już tylko na zdjęciach, we wspomnieniach i w śladach rozsianych po całej Polsce. Spróbujcie w czasie letnich wędrówek odszukać te ślady – może będzie to herb nad starą bramą, może dworek w jakimś parku albo nazwa miasta czy malownicze ruiny dawnej potęgi. Może uda Wam się dowiedzieć, z jakim rodem są one związane. Czekamy na Wasze zdjęcia z krótkim opisem: redakcja@malygosc.pl. Wszystkie zamieścimy na naszej stronie internetowej.

Co tydzień prezentujemy jeden ród. Na początek:

Tarnowscy  herbu Leliwa

„Sięgajcie do gwiazd, mężowie” – słowa z herbu Tarnowscy wzięli sobie  głęboko do serca.

Jako pierwszy mierzył wysoko komes Spycimir. To on 700 lat temu był fundamentem dla rodu Tarnowskich. Spycimir doradzał Władysławowi Łokietkowi. Później był jednym z wychowawców królewicza Kazimierza. „Przy czem, za usługi wojenne, oddane Królowi Łokietkowi, dostaje nadania rozległych obszarów nad Dunajcem, gdzie zakłada miasto Tarnów i buduje dwa warowne zamki w Tarnowie i Melsztynie” – zanotował urodzony w 1866 r. hrabia Adam Tarnowski.

Dzielni rycerze

  Herb Tarnowskich

Synowie Spycimira dali początek dwóm rodom. Jan z Melsztyna – rodowi Melsztyńskich, a Rafał z Tarnowa – rodowi Tarnowskich. Odtąd rodowe drzewa rosną wysoko i szeroko się rozgałęziają. A każda gałąź to historia na osobną książkę. I jeszcze coś. W następnych pokoleniach mężowie Tarnowscy najczęściej noszą imię Jan lub Spytek. A przed imieniem najwyższe tytuły. Syn Rafała – Jan z Tarnowa, jako marszałek wielki koronny, dbał o bezpieczeństwo króla Polski. Synowie Jana – wojewoda krakowski Jan oraz wojewoda sandomierski Spytko – walczyli w bitwie pod Grunwaldem. Piątka synów pierwszego z nich to też Janowie, z których dwóch zginęło wraz z królem Władysławem Warneńczykiem w bitwie pod Warną. Syn jeszcze innego Jana z piątki braci nazywał się Jan Amor Tarnowski i dzierżył buławę hetmana wielkiego koronnego. A to oznacza, że pełnił funkcję dowódcy polskiej armii i zastępcy króla. Jego pradziadkiem ze strony matki był słynny rycerz Zawisza Czarny.

Wehikuł czasu

  Spycimir
Zapoczątkował ród Tarnowskich. Pełnił wysokie urzędy w Królestwie Polskim. W 1330 r. został kasztelanem krakowskim, czyli wówczas najwyższym świeckim dostojnikiem. Wikimedia Tarnowscy mieli wielkie tereny ziemskie. O tym, jak wielkie, świadczy przykład sprzed blisko 600 lat: Jan Amor junior Tarnowski posiadał 4 miasta, 3 zamki i 93 wsie. Żyjący w następnym stuleciu syn hetmana Jana Amora nie miał dzieci. Niedługo po jego śmierci Tarnowscy stracili Tarnów. A siedzibą głównej linii rodu stał się Dzików. W pięknym pałacu aż do 1944 r. mieszkało przez blisko 400 lat 13 właścicieli o nazwisku Tarnowski. Wśród nich podskarbi wielki koronny, kasztelan, poseł, rektor… Dzisiaj w pałacu znajduje się wehikuł czasu… To znaczy Muzeum Historyczne Miasta Tarnobrzega, gdzie łatwo przenieść się w czasy świetności rodu. Ostatni hrabia w Dzikowie Artur Tarnowski musiał opuścić pałac podczas II wojny światowej. Budynek ją przetrwał, lecz został odebrany rodzinie przez komunistów. Utworzono tam technikum rolnicze. 50 lat później, w sierpniu 1996 r., spotkali się w nim rozsiani po różnych stronach świata Tarnowscy. Postanowili założyć Związek Rodu Tarnowskich. Na rodzinne zjazdy co pewien czas przybywają Leliwici z Kanady, Stanów Zjednoczonych, Anglii, Szwajcarii i innych miejsc.

Piotr Sacha

  Jan Amor Tarnowski
Król Zygmunt I Stary mianował go hetmanem wielkim koronnym, czyli dowódcą polskiej armii. Już jako 20-latek Jan Amor stanął na czele zaciężnej chorągwi jazdy podczas wyprawy orszańskiej. Później cieszył się opinią niezwyciężonego wodza. W 1547 r. cesarz Karol V nadał mu dziedziczny tytuł hrabiego. wikimedia   Jan Feliks Amor Tarnowski
Zapoczątkował „zbiory dzikowskie”, czyli słynną kolekcję dzieł sztuki rodziny Tarnowskich. Do skarbów z Dzikowa należały między innymi rękopis „Pana Tadeusza”, najstarszy rękopis „Kroniki polskiej” Galla Anonima czy obraz Rembrandta. Wikimedia