Na wakacje: Jak zrobić kompas wodny?

W czasach nawigacji satelitarnej wydaje się, że kompas nie jest już potrzebny. Tymczasem, kiedy nie ma prądu czy zasięgu, ten mały przedmiot, w górach czy lesie, pomoże znaleźć drogę do domu i może nawet uratować życie.

Północ na południu

Kompas magnetyczny wykorzystuje igłę, która jest jednocześnie magnesem wskazującym północ. Igła ustawia się zawsze równolegle do południków magnetycznych przechodzących przez bieguny Ziemi. Co ciekawe, biegun magnetyczny znajduje się w innym miejscu niż biegun geograficzny, a nawet stale zmienia swoje położenie. Zdarzało się nawet, że bieguny południowy z północnym zamieniały się miejscami. Aby jeszcze bardziej skomplikować sprawę, biegun magnetyczny, który nazywamy północnym, czyli u góry globusa, jest z fizycznego punktu widzenia biegunem południowym. Przyciąga przecież północny biegun igły kompasu. Łatwo to sprawdzić. Jeśli igła jest magnesem, to dwa magnesy z jednej strony się odpychają, a z drugiej przyciągają. Tak samo działa biegun Ziemi i biegun igły kompasu. W geografii używa się jednak określeń związanych z położeniem biegunów na północy i południu.

Kompas można oszukać

Silny magnes, urządzenie elektryczne czy duży metalowy element mogą zmylić kompas. Jeżeli nic nie zakłóca jego pracy, przyda się do zorientowania mapy. Na większości z nich w jednym z rogów jest róża wiatrów lub strzałka z literką N wskazująca północ. Gdy obrócimy mapę tak, aby ta strzałka była równolegle z igłą kompasu wskazującą północ, drogi na mapie będą przebiegać tak jak w rzeczywistości i łatwo odnajdziemy trasę. Jeżeli nie ma strzałki, można przyjąć, że północ jest na górze mapy. Wtedy kompas kładziemy na mapie, tak aby jego podziałka była skierowana północą do góry mapy, i obracamy całością do czasu, aż igła także wskaże N, czyli północ. 1. Igłę pocieramy kilka razy o magnes (zawsze w tym samym kierunku). 2. Kładziemy ją na tekturce, a następnie płasko na wodę. 3. Igła obróci się i wskaże magnetyczną północ. 4. Aby odczytać pozostałe kierunki, można na kartce narysować różę wiatrów, czyli na tarczy zaznaczyć wszystkie kierunki, i ustawić ją względem północy. Kierunki oznaczamy z języka angielskiego literami: „N” to północ, po przeciwnej stronie „S” – południe, na prawo „E” – wschód i na lewo „W” – zachód.