Pierwsza polska encyklopedia
Jaki jest koń każdy widzi, a smoka pokonać trudno, ale starać się trzeba. To tylko dwa zdania Nowych Aten. Reszta jest równie śmieszna.
W latach 1745 - 46 ksiądz Benedykt Chmielowski napisał encyklopedię zwaną Nowymi Atenami. Pełny jej tytuł brzmiał: „Nowe Ateny albo Akademia wszelkiey scyencyi pełna, na różne tytuły, iák ná classes podzielona, mądrym dla memoryału, idiotom dla náuki, politykom dla práktyki, melancholikom dla rozrywki erigowana”. Dzięki niej możemy zobaczyć jak świat widział przeciętny Polak w XVIII wieku.
Najciekawszym fragmentem jest opis różnych zwierząt. Co więcej autor wypisał również które zwierzęta nauczyły człowieka pisać, listy wysyłać czy malować. Pisownia jest oryginalna.
PTACTWO, które jaką ARTEM wynalazło?
„Słowik, Skowronek, Kanarek koncentu Muzycznego, Poetyki i Retoryki (które się na pięknych słów wyborze fundują) niby są Autorami. Ekonomiki nauczyły SROKI, KUKUŁKI na zimę przątające Victualia. Ptacy nauczyli ludzi malarstwa z różnych swoich kolorów na piórkach. Budowniczego kunsztu, albo Architecturam Militarem przelał świat z Jaskółek gniazda lepiących. Wojennych kunsztów, to jest Straży, Podsłuchów, chodzenia Pułkami, dały informacją Żurawie; toż same z długich nosów dały inwencją do Trąb Wojennych. GOŁĘBIE nas nauczyli Korrespondencji, listy nosząc. Gęsi Pisania, piór dodając. Sposób pływania wzięliśmy od Kań, na powietrzu skrzydeł rozciągnieniem in aeąuilibrio się zawieszających. Krajów poznania nauczała Tabrobańskie wróble, na Morzu puszczone i do domu trafiające, któremi Marynarze swój miarkują obrót, i powrót, w tamtym Kraju.
