Dzień Żołnierzy Wyklętych

Tym nietypowym mianem określano żołnierzy jednostek partyzanckich, które walczyły z przejmującymi w Polsce władzę komunistami. Już w 1943 roku, w związku z klęskami Niemców na froncie wschodnim, powstała groźba okupacji sowieckiej. Dowództwo AK rozpoczęło tworzenie struktur cywilnych i wojskowych aby przeczekać aż do spodziewanej wojny ZSRR z zachodem. Powstała organizacja NIE. Z powodu akcji "Burza" i powstania warszawskiego wielu konspiratorów zginęło lub dostało się do niewoli i NIE straciło na znaczeniu. Powołano, istniejącą bardzo krótko Delegaturę Sił Zbrojnych na Kraj, a następnie Ruch Oporu bez Wojny i Dywersji "Wolność i Niezawisłość", w skrócie WiN.

Niestety państwa Zachodnie wycofały poparcie dla polskiego rządu w Londynie, na rzecz komunistów w kraju. Na terenie Polski szalał terror NKWD i polskich służb bezpieczeństwa. Mimo to część żołnierzy AK nie chciała się podporządkować nowej okupacji i postanowiła kontynuować walkę choć szans na zwycięstwo praktycznie nie mieli. Większość akcji była wymierzona przeciw UB (Urząd Bezpieczeństwa), MO (Milicja Obywatelska) i KBW (Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego). Władze komunistyczne podstępnymi metodami bezwzględnie walczyły z żołnierzami wyklętymi. Obiecywali amnestię za ujawnienie się ukrywających się jeszcze żołnierzy AK. Było to oszustwo gdyż tajna instrukcja Urzędu Bezpieczeństwa nakazywała aresztować żołnierzy. Aresztowanych torturowano i często mordowano. W więzieniach NKWD i UB zginęło ponad 20 tysięcy żołnierzy. W latach 40  i 50 ok. 200 tysięcy ludzi przebywało w więzieniach i obozach. Przez cały okres komunizmu historia żołnierzy wyklętych praktycznie nie istniała. Dopiero ostatnimi laty ich pamięć doczekała się uhonorowania, a od 2011 roku ustanowiono 1 marca Dniem Żołnierzy Wyklętych. Data nie jest przypadkowa. 1 marca 1951 roku wykonany został wyrok śmierci na kierownictwie IV Komendy Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość".