Czy pan Hagborg używał ich wszystkich na co dzień, to ja śmiem wątpić. Już sobie wyobrażam, jak mama wołała go na obiad, gdy był dzieckiem: Wilusiu Nikosiu Gustku Hagb… No nie, po nazwisku to już mu na pewno nie mówiła. Właściwie nie wiem, po co tyle tego, bo Szwedzi nie mają jakiegoś upodobania w wielu imionach – a on był Szwedem. Jego ojciec, profesor, miał pomysł na życie syna, ale syn miał inne plany. I choć tacie się to nie podobało, poszedł na studia do Akademii Sztuk Pięknych w Sztokholmie. A potem pojechał do Paryża, żeby na tamtejszej uczelni ukończyć studia z malarstwa. No i jak pojechał, tak już tam został. To w końcu Paryż – w tamtym czasie nie było na świecie bardziej „artystycznego miasta”. Malarzy tam mieli jak mrówków, i to niezłych, choć niekoniecznie wszystkim się podobało to, co tworzyli. Na przykład przewinął się tam w tym czasie Vincent van Gogh. Jego akurat mało kto cenił, bo facet malował jakoś dziwnie. Gdyby nie jego brat, który kupował od niego te obrazy z litości, żeby miał z czego żyć, toby pewnie umarł szybciej, niż umarł. Gdybyż ludzie wiedzieli, że za czas jakiś za jeden taki obraz można będzie wybudować pałac i mieszkać w nim w dostatku do końca swoich dni… No ale nie wiedzieli. I nie wiedział tego też Vilhelm Niko… Dobra: August Hagborg też tego nie wiedział. Pewnie nawet nie słyszał o kimś takim. Na tamten czas to on miał lepsze życie niż ci impresjoniści i inni tacy, których się wtedy namnożyło. Z prostego powodu: on malował w stylu, który wtedy był ceniony, zwanym akademickim. Tak uczyli malować na akademiach, stąd nazwa. Polegało to na sięganiu do wzorów ze starożytności i renesansu. Była tam mitologia, sceny historyczne i religijne. Obrazy akademików były najczęściej dopracowane do najmniejszego szczegółu, technicznie perfekcyjne. Kiedy akademik kończył obraz, musiał go „wylizać” – tak się mówiło o nadaniu powierzchni obrazu idealnej gładkości, bez żadnych tam maźnięć pędzlem. W tamtym czasie fotografia stawiała dopiero pierwsze kroki, a o kolorowej to jeszcze nikt nawet nie myślał. Dlatego takie obrazy wyglądające trochę jak fotografia – a najczęściej dużo lepiej niż fotografia – musiały robić wrażenie. Zresztą robią i dziś, a ja uważam, że bardzo słusznie. Gdy malarz osiadł na północy Francji, na wybrzeżu, zaczął malować sceny przedstawiające rybaków w różnych sytuacjach (to już nie były tematy bardzo „akademickie”, ale Hagborg nie był fanatycznym akademikiem i malował po swojemu). Z tej działki najbardziej podoba mi się ten, który tu widzicie. Nazywa się „Oczekiwanie”. Nawet nie znając tytułu, można wyczuć, że w tym obrazie jest samo czekanie. Ta kobieta z dzieckiem, stojąc na drewnianym molo, wpatruje się w morze, jakby chciała przywołać stamtąd męża, który jeszcze nie wrócił z połowu. Jej postawa zdradza niepokój. Ma się o co martwić, bo sine niebo i wiatr, który rozwiewa suknie i włosy obu pań, nie wróżą niczego dobrego. Morze nie jest jeszcze bardzo wzburzone, ale wydaje się, że to się może niedługo stać. I to jest kolejny powód, dla którego wybrałem obraz Hagborga: ze względu na nadchodzący Adwent. No bo gdybym miał jednym słowem określić ten okres liturgiczny, powiedziałbym: czekanie. Czekamy na nadejście Pana Jezusa. A to właśnie On jest najbardziej wart czekania. Nie wiemy, czy ona się doczekała, ale my Pana Jezusa doczekamy się na pewno. I to jest najlepsza wiadomość. No to do roboty. Fałszerstw jest osiem.
► „Oczekiwanie” – ok. 1885 Własność prywatna Vilhelm Nikolaus August Hagborg, 1852–1921
