Pierwszy rok jubileuszowy ogłosił papież Bonifacy VIII bullą Antiquorum habet, czyli specjalnym dokumentem papieskim. Tamten rok rozpoczął się 22 lutego 1300 roku. Po raz pierwszy papież wprowadził odpust zupełny dla wszystkich, którzy w Roku Świętym odwiedzą bazylikę św. Piotra i bazylikę św. Pawła za Murami.

Mieszkańcy Rzymu natomiast musieli to zrobić 30 razy, a przyjezdni – 15. Jednym z pielgrzymów w pierwszym jubileuszowym roku był Władysław Łokietek, król Polski w latach 1320–1333.

Do Rzymu przybywało wtedy nawet 30 tysięcy pielgrzymów dziennie, co jest absolutnie niezwykłe jak na tamten czas.

Długie czekanie

Początkowo kolejne jubileusze miały być obchodzone co 100 lat. Jednak już w 1343 roku papież Klemens VI skrócił ten okres do 50 lat i kolejny Rok Święty ogłosił na 1350 rok. Papieżom dłużył się czas czekania na kolejne świętowania, więc Urban VI zaproponował, że jubileusze powinny być obchodzone co 33 lata, czyli czas ziemskiego życia Pana Jezusa. Papież ogłosił też rokiem jubileuszowym rok 1390. Zwyczaj się nie przyjął i kolejny Rok Święty obchodzono zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami, czyli przypadł on na 1400 rok.

W 1425 roku papież Marcin V po raz pierwszy otwierał jubileusz również w bazylice św. Jana na Lateranie. Paweł II ostatecznie wprowadził regularne obchodzenie lat jubileuszowych co 25 lat, choć zdarzały się wyjątki. Na przykład z powodu wojen napoleońskich nie odbył się Rok Święty 1800. Ogłaszano także jubileusze wyjątkowe. Tak na przykład 10 lat temu, w 2015 r., obchodziliśmy Rok Miłosierdzia.

Pielgrzymka i odpust

W Biblii opisana jest historia Abrahama, który wyrusza w drogę po tym, gdy usłyszał wezwanie Pana Boga: „Wyjdź z twojej ziemi rodzinnej i z ziemi twojego ojca do kraju, który ci ukażę” (Rdz 12,1). To początek jego pielgrzymki, która kończy się w Ziemi Obiecanej. W Nowym Testamencie ziemska droga Jezusa prowadzi z Nazaretu w Galilei do Świętego Miasta, Jerozolimy: „Gdy dopełnił się czas Jego wzięcia [z tego świata], postanowił udać się do Jeruzalem” (Łk 9,51). Chrześcijanie idą śladami Chrystusa, podążają za Nim. Przy okazji jubileuszu też odbywają wędrówkę.

A kiedy człowiek pielgrzymuje, nie tylko zmienia miejsce, ale i przemienia siebie. To jest sens wędrowania.

Przy okazji roku jubileuszowego uzyskać można odpust. Co to znaczy? Czym różni się odpust od spowiedzi? W sakramencie pokuty i pojednania każdemu, kto wyznaje swoje grzechy i szczerze za nie żałuje, Bóg okazuje miłosierdzie i przebacza je – uzdrawia duszę człowieka. Jednak każdy grzech pozostawia ślad, ma swoje konsekwencje i pozostaje kara za popełnione zło, którą grzesznik musi ponieść, aby się w pełni oczyścić. Gdyby umarł bez skorzystania z odpustu, oczyszczałby się w czyśćcu, a jeśli uzyska odpust, natychmiast zostałby dopuszczony do oglądania Boga w niebie – bez przechodzenia przez czyściec. Z tej szansy mogą skorzystać wierzący między innymi w roku jubileuszowym, spełniając zwykłe warunki odpustu, czyli trwanie w łasce uświęcającej i brak przywiązania do jakiegokolwiek grzechu, przyjęcie Komunii Świętej oraz modlitwa w intencjach papieża. Dodatkowo np. pielgrzymka do świętego miejsca jubileuszowego (również wyznaczonego przez biskupa diecezjalnego) i udział w tym miejscu we Mszy św. albo nabożeństwie.

Drzwi Święte

Od 1423 roku symbolicznym początkiem roku jubileuszowego jest przejście przez Drzwi Święte (Porta Santa). Pierwsze takie zbudowano na Lateranie, bo to była katedra biskupa Rzymu.

Wszyscy, którzy pielgrzymowali do Wiecznego Miasta, przez Święte Wrota przechodzili do wnętrza bazyliki jako symbol pójścia za Jezusem, który jest bramą do życia wiecznego, dobrym Pasterzem prowadzącym swe owce do zbawienia.

Podobne bramy jak na Lateranie wybudowano też w pozostałych świątyniach.

Pierwszym pielgrzymem, który w obecnym roku jubileuszowym przeszedł przez Drzwi Święte w bazylice św. Piotra, był papież Franciszek. Było to 24 grudnia 2024 roku. Drzwi pozostaną otwarte aż do Święta Trzech Króli w 2026 roku. W kolejnych dniach otwierano drzwi w pozostałych Rzymskich bazylikach: 29 grudnia w bazylice św. Jana na Lateranie, 1 stycznia w bazylice Matki Bożej Większej, 5 stycznia w bazylice św. Pawła za Murami.

Obecne Drzwi Święte w bazylice św. Piotra w Watykanie wybudowano w 1949 roku. Były one darem Szwajcarii dla papieża Piusa XII za ocalenie kraju od zniszczeń II wojny światowej.

Poza rokiem jubileuszowym drzwi są zamknięte i zamurowane. Na początku grudnia podczas tak zwanego obrzędu recognitio rozbiera się mur i wyjmuje skrzynkę, w której znajdują się dokumenty z poprzedniego jubileuszu, klucz do otwarcia drzwi i... klamka. Pierwotnie papież osobiście uderzał młotkiem, aby rozbić mur. Jednak gdy w 1974 roku kawałki muru prawie spadły na Pawła VI, papież symboliczne trzykrotnie uderza w drzwi.

Logo jubileuszu 2025

Cztery postacie, czyli ludzkość z czterech różnych zakątków ziemi. Postać stojąca na przedzie przylega do krzyża, znaku wiary, ale i nadziei potrzebnych w najbardziej trudnych momentach. Życie nie zawsze toczy się spokojnie, czasem na wodach życia pojawiają się silne fale i sztormy. Wtedy jeszcze bardziej potrzebna jest nadzieja, dlatego krzyż zakończony jest kotwicą, która na wysokich, niebezpiecznych falach, podczas najgorszego sztormu utrzymuje łódź naszego życia.

Obraz ten pokazuje też, że przez życie idziemy z innymi, że nie jesteśmy sami. A krzyż chylący się w stronę ludzkości zapewnia o Bożej obecności, pomocy, daje poczucie bezpieczeństwa. Kolorem zielonym zapisano motto jubileuszu: Peregrinantes in Spem – „Pielgrzymi nadziei”.