W centralnej Szkocji kanały Forth & Clyde i Union łączy winda… obrotowa. Różnica poziomów między nimi to 24 metry. Dawniej, aby przetransportować statki między kanałami, trzeba było pokonać 11 śluz. Oznacza to, że aby statek mógł przepłynąć, pracownicy musieli 44 razy otwierać i zamykać kolejne wrota. Trwało to cały dzień. Teraz jest szybciej, taniej i znacznie ciekawiej. Wszystko dzięki połączeniu nowoczesnej inżynierii i nauk Archimedesa. Falkirk Wheel rocznie odwiedza pół miliona turystów.

Wielka waga

Statek płynie kanałem Union. Po chwili wpływa na wielki, betonowy akwedukt, stalowe wrota się otwierają i niepostrzeżenie wpływa do mierzącej 25 metrów długości gondoli. Po zamknięciu wrót zaczyna się najciekawsze. Mechanizm obrotowy przesuwa gondolę ze statkiem w prawo i w dół, a drugą, na dole, w lewo i w górę. Dzięki przekładniom statki są cały czas w poziomie. W połowie obrotu obie gondole są na jednej wysokości. Po chwili ta z góry jest już na dole, a dolna na górze, wrota się otwierają i można płynąć dalej. Mechanizm tak zaprojektowano, że silnik obsługujący pompy hydrauliczne na jeden cykl obrotu zużywa tyle prądu, co 8 czajników elektrycznych do zagotowania wody. Każda gondola, razem z 300 metrami sześciennymi wody, waży 300 ton. A dzięki znajomości prawa Archimedesa waga się nie zmienia, nawet gdy tylko do jednej gondoli wpłynie statek. Uczony z Syrakuz w III wieku przed Chrystusem odkrył, że ciało, w tym wypadku barka, zanurzone w wodzie traci pozornie na ciężarze tyle, ile wyparta przez nie woda. Cała konstrukcja zachowuje więc równowagę, a dzięki temu do wyniesienia statku potrzeba minimalnej ilości energii. Cały pełny obrót trwa 15 minut i zużywa zaledwie 1,5 kWh energii elektrycznej.

Jak topór

Forth & Clyde Canal i Union Canal były dawniej ważnymi szlakami komunikacyjnymi. Łączyły stolicę Szkocji, Edynburg, z miastem Glasgow. Jednak w latach 30. XX wieku, z powodu złego stanu technicznego śluz i zwiększenia popularności transportu pojazdami i koleją, kanałów przestano używać. Prace nad przywróceniem ich dla żeglugi trwały od lat 70. Postanowiono jednak zrezygnować z dużej liczby śluz i wymyślić coś zupełnie nowego. Windę zbudowało przedsiębiorstwo Butterlety Engineering w miejscowości Ripley w hrabstwie Derbyshire, więc gotowego kolosa trzeba było przetransportować na miejsce w kawałkach, 35 ciężarówkami. W 2002 roku windę osobiście otwarła królowa Elżbieta II. Niezwykła konstrukcja z miejsca sprawiła, że region stał się dużą atrakcją turystyczną. W 2007 roku Falkirk Wheel znalazła się na banknotach 50-funtowych emitowanych przez Bank Szkocji. Winda jest wielkim kołem o średnicy 35 metrów. Ramiona, w których znajdują się dwie gondole, mają kształt toporów, jakich przed wiekami używali celtyccy wojownicy zamieszkujący tereny dzisiejszej Szkocji.