Ptaki najłatwiej obserwować w ogrodach i parkach. Tam są przyzwyczajone do ludzi i niezbyt płochliwe. Zwykle prędzej niż ptaka można usłyszeć jego śpiew i inne ptasie głosy pomocne przy rozpoznawaniu gatunków. W miastach wiele ptaków żyje na cmentarzach. To zwykle te same, co mieszkające w lasach. Łatwo też obserwować ptaki przy zbiornikach wodnych. Oprócz lęgowych przybywają tam także ptaki wielu innych gatunków w poszukiwaniu pokarmu i wody. Podglądacz ptaków musi zachowywać się bardzo cicho, bo są one zwykle płochliwe. Do obserwowania bardzo przydaje się lornetka. Dzięki niej, nawet z dużej odległości, można dostrzec na przykład szczegóły ubarwienia. Ptaki przedstawione w książce „Jaki to ptak?” pogrupowano według ich długości na cztery klasy.

PTAKI KRÓTSZE NIŻ 15 CM

Mysikrólik
MYSIKRÓLIK występuje cały rok; jest długości ok. 8 cm To najmniejszy europejski ptak. Jest prawie kulisty, szarozielony, na skrzydle ma dwa jasne prążki i żółty środkowy pasek ciemieniowy, obwiedziony dwoma czarnymi paskami ciemieniowymi.

Mysikróliki mieszkają przede wszystkim w borach szpilkowych, gdzie budują gniazda z mchów, porostów, miękkich piór i sierści. Zimą odwiedzają czasem karmniki.

Czy wiesz?
Mysikrólik waży zaledwie pięć gramów, a więc tyle co dwie kostki cukru. Aby utrzymać stałą temperaturę ciała, musi ciągle jeść. Dziennie potrzebuje więcej pokarmu, niż wynosi masa jego ciała. W przeciwnym razie zginie z głodu.

 

Modraszka
MODRASZKA występuje cały rok; jest długości ok. 11 cm Ma modry wierzch głowy, skrzydła i ogon.

Spód ciała ma żółty, a grzbiet zielonkawy. Występuje prawie wszędzie. Unika jedynie gęstych borów szpilkowych.

Chętnie zajmuje budki lęgowe, a czasami gnieździ się nawet w skrzynkach na listy. Zimą jest częstym gościem w karmnikach.

Czy wiesz?
Modraszki miewają wiele młodych. Bywa, że samica składa od 9 do 15 jaj. Aby wykarmić potomstwo, rodzice muszą mu przynieść nawet 8 tysięcy gąsienic i innych owadów. Modraszka jest więc bardzo pożyteczna w ogrodzie, bo tępi mnóstwo szkodników.

 

 

 

Kowalik
KOWALIK
Ma pomarańczowordzawy brzuch i szaroniebieski wierzch ciała. Czarny pasek w okolicy oka przypomina trochę piracką klapkę. Masywnym dziobem kowalik z łatwością rozkuwa twarde łupiny orzechów.

To jedyny nasz ptak, który potrafi chodzić po pniach drzew głową w dół. Można go spotkać w parkach, na cmentarzach i w lasach ze starymi dużymi drzewami, zwłaszcza dębami. A zimą przy karmnikach, gdy zabiera stamtąd ziarna słonecznika.

Czy wiesz?
Nazwę zawdzięcza temu, że kiedy szuka pokarmu, kuje korę silnym dziobem jak kowal. W zimie chętnie ukrywa orzechy, bukiew i nasiona słonecznika w szczelinach kory grubych drzew. Potem zamurowuje gliną zbyt duży otwór dziupli, by nie dostał się tam żaden większy od niego ptak, wiewiórka albo kuna.

PTAKI DŁUGOŚCI OD 15 DO 25 CM

Zimorodek
ZIMORODEK występuje cały rok; ma ok. 18 cm długości To jeden z naszych najpiękniejszych ptaków.

Jednak mimo jaskrawego ubarwienia trudno go dostrzec. Swą obecność zdradza przenikliwym krótkim świstem.

Zimorodka można spotkać nad niektórymi czystymi strumieniami i rzekami.

Zimą pojawia się także nad małymi potokami i stawami, nawet w parkach.

Czy wiesz?
Zimorodek lubi łowić ryby. Siedzi na gałęzi nad wodą i czeka, aż podpłynie mała rybka. Wtedy z na pół zwiniętymi skrzydłami rzuca się jak strzała do wody, chwyta upatrzoną ofi arę i wzlatuje z powrotem na gałąź. Uderza w nią rybą i połyka zdobycz.

 

 

 

Dymówka
DYMÓWKA występuje od kwietnia do października; jest długości ok. 19 cm W locie wyraźnie widać bardzo długie i cienkie widełki ogona tej eleganckiej jaskółki.

Latem słychać na wsi jej ochrypły świergocący śpiew.

Dymówki wracają w kwietniu z afrykańskich zimowisk i gnieżdżą się w wiejskich obejściach.

Czy wiesz?
Dymówka buduje gniazdo z gliny. Dziobem zbiera jej grudki na brzegach kałuż. Swe gniazdo przykleja we wnętrzach budynków. Najchętniej gnieździ się w stajniach i oborach.

 

 

 

Dzwoniec
DZWONIEC występuje cały rok; jest długości ok. 15 cm W jego ubarwieniu przeważa zieleń. Samiec jest żółtawo-, szarozielony, a samica brązowozielona.

Dzwońce mają na skrzydłach żółte lusterka i masywny dziób. Ich śpiew przypomina trochę śpiew kanarka. Mieszkają na skraju lasów, w parkach i ogrodach.

Zimą tworzą małe stada, które odwiedzają także karmniki.

Czy wiesz?
Masywny dziób dzwońca doskonale nadaje się do rozgniatania twardych łupin nasion słonecznika lub orzeszków buka.

PTAKI DŁUGOŚCI OD 25 DO 45 CM

Kokoszka
KOKOSZKA występuje od marca do listopada; jest długości ok. 30 cm Ma czerwony dziób z żółtym końcem. Kokoszki mieszkają na brzegu jezior, stawów i powoli płynących rzek. Pływając, kiwają głową. W parkach bywają bardzo ufne, poza nimi są niezwykle ostrożne i kryją się zwykle w gąszczu roślin. Zadziwiająco zwinnie potrafią wspinać się po niskich nadbrzeżnych krzewach.

Czy wiesz?
Czarne pisklęta kokoszki przez pierwszych kilka dni są karmione przez rodziców. Pozostają w gniazdach także na noc. Niekiedy nawet śpią w specjalnym gnieździe noclegowym. Zdarza się, że w wychowywaniu młodych pomaga starsze rodzeństwo.

Czernica
CZERNICA występuje cały rok; jest długości ok. 45 cm To jedne z naszych najpospolitszych kaczek. Można je spotkać na wszystkich większych zbiornikach wodnych, ale także na małych parkowych stawach. Należą do kaczek nurkujących, czyli grążyc. Pokarmu – małży, ślimaków i larw owadów – szukają na dnie wody. Zimą tworzą duże stada, co zwiększa ich bezpieczeństwo.

Czy wiesz?
Czernice chętnie zakładają gniazda w pobliżu kolonii śmieszek, ponieważ śmieszki są bardzo czujne i odważne, i bez wahania atakują każdego wroga zagrażającego ich lęgom.

PTAKI DŁUŻSZE NIŻ 45 CM

Perkoz dwuczuby
PERKOZ DWUCZUBY występuje od marca do listopada; jest długości do ok. 60 cm Świetnie nurkuje, polując na małe ryby. Najchętniej gnieździ się na jeziorach i dużych stawach z obfi tą roślinnością. Buduje na nich pływające gniazda, dzięki czemu nie zostają one zalane, gdy po ulewach podnosi się poziom wody. Niektóre perkozy dwuczube zimują na Bałtyku.

Czy wiesz?
Pisklęta perkoza dwuczubego potrafią pływać od pierwszego dnia życia. Przez pierwsze trzy tygodnie wolą jednak jeździć na grzbietach rodziców ukryte w upierzeniu tak, że na zewnątrz wystają tylko ich głowy. Pozostają tam nawet wtedy, gdy rodzice nurkują w pogoni za rybami.

 

Kormoran
KORMORAN występuje od lutego do września; jest długości do ok. 90 cm To duży czarny wodny ptak z długą szyją. Kormorany chętnie siadają na martwych drzewach. Pływając, bardzo głęboko zanurzają się w wodzie, tak że wystaje z niej tylko ich grzbiet. Mieszkają na wybrzeżach Bałtyku i Morza Północnego. Od kiedy objęto je ochroną, gnieżdżą się także kolonij nie nad dużymi jeziorami i rzekami. Wędkarze i rybacy wcale się z tego nie cieszą, bo widzą w nich konkurentów.

Czy wiesz?
Jeden kormoran zjada dziennie 400-450 g ryb. W nurkowaniu pomaga mu nienatłuszczone, łatwo nasiąkające wodą upierzenie. Przemoczony suszy się z szeroko rozpostartymi skrzydłami.

 

Krzyżówka
KRZYŻÓWKA występuje cały rok; jest długości do ok. 60 cm To nasza najpospolitsza kaczka. Krzyżówki można spotkać na każdym stawie parkowym i większym zbiorniku wodnym. Od nich pochodzą białe kaczki domowe, które krzyżują się czasem z dzikimi krzyżówkami. Potomstwo takiej mieszanej pary ma pstrokate upierzenie.

Czy wiesz?
Kaczki nie przemarzają zimą do szpiku kości, choć stoją gołymi nogami na lodzie. A to dlatego, że potrafią przystosować je do temperatury otoczenia. Mają w nogach wymiennik ciepła. Wpływająca do nóg gorąca krew zostaje schłodzona przez odpływającą z nich krew zimną. Zatem zimą w nogach kaczek znajduje się tylko zimna krew, dzięki czemu nie topią nimi lodu i sobie ich nie odmrażają.