publikacja 30.09.2022 12:48
Skąd bierze się woda w Wiśle, gdzie Wisła staje się Wisłą i dlaczego do jej źródeł nie ma szlaku, tłumaczy dr hab. Zbigniew Wilczek, profesor Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego.
Dr hab. prof. UŚ Zbigniew Wilczek z Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego
Henryk Przondziono /foto gość
Mały Gość: Gdzie mają początek źródła Wisły?
Prof. Zbigniew Wilczek: Wisła wypływa z Beskidu Śląskiego, który zbudowany jest z tak zwanego fliszu karpackiego. To naprzemiennie ułożone warstwy skał osadowych, które różnie przepuszczają wodę. Tam, gdzie wodonośne warstwy skalne (zlepieńce, piaskowce) stykają się z wodo- szczelnymi warstwami skalnymi (iłowce, rogowce lub margle), tworzą się źródła i wykapy wody. W miejscach, gdzie woda wydostaje się na powierzchnię w postaci źródeł, znajdują się liczne potoki. Najdłuższe z nich to Czarna Wisełka i Biała Wisełka i to one zostały uznane za początek rzeki Wisły.
Według legendy dwie Wisełki były siostrami, choć różniły się wyglądem i charakterem. A jakie są potoki Czarnej i Białej Wisełki?
Biała Wisełka wypływa na powierzchnię w postaci łatwo dostrzegalnego źródła. W pobliżu rosną rośliny zielne, jak lepiężnik biały, często występujący w górach i lasach, przeważnie bukowych. Biała Wisełka ma liczne progi, gdzie spadająca woda pieni się i potok na niektórych odcinkach jest biały – stąd jego nazwa. Czarna Wisełka natomiast leniwie wypływa z torfowisk. Jej woda jest lekko żółta i bardziej zakwaszona niż woda Białej Wisełki, a skały w korycie tego potoku mają ciemną barwę. Potok przepływał kiedyś przez cieniste bory świerkowe. W Białej Wisełce żyje pstrąg potokowy, którego z powodu zakwaszonej wody w Czarnej Wisełce niestety nie zobaczymy.
Skąd bierze się woda w źródłach Wisły?
Rzeka zbiera wody opadowe z Baraniej Góry, które – jak mówiłem – przenikają przez warstwy skalne i wypływają na powierzchnię w postaci źródeł i wykapów.
A czy w Wiśle może zabraknąć wody?
Trudno to przewidywać, w sytuacji gdy ociepla się klimat. Bądźmy jednak optymistami. Teren, gdzie Wisła wypływa, jest bardzo rozległy, wyróżnia się też ilością opadów. Poza tym podlega ochronie w rezerwacie wodnym Wisła, dzięki czemu ingerencja człowieka w naturalne koryta potoków jest ograniczona.
Trudno znaleźć dokładny punkt, w którym zaczyna się nasza największa rzeka. Gdzie w takim razie Wisła staje się Wisłą?
Rzeka ta powstaje z połączenia wielu potoków górskich. Wśród nich są dwa najważniejsze wypływające ze stoków Baraniej Góry. Czarna Wisełka na wysokości 1107 m n.p.m. i Biała Wisełka na wysokości 1080 m. n.p.m. Potoki te łączą się w Wiśle-Czarnem, w zbiorniku zaporowym zwanym Jeziorem Czerniańskim. Stamtąd rozlewa się potok zwany Wisełką, a poniżej wspomnianego jeziora łączy się on z potokiem Malinka, wypływającym ze stoków Malinowa na wysokości 945 m n.p.m. – i wtedy zaczyna się rzeka Wisła.
Jak rozpoznać źródła Wisły?
Skały w pobliżu źródeł oznakowano tablicami informacyjnymi. Z racji tego, że źródła Czarnej i Białej Wisełki znajdują się w rezerwacie Barania Góra, nie są udostępnione do zwiedzania. Szeroką drogą leśną z przełęczy Salmopolskiej w Szczyrku, idąc w kierunku Wisły, można natomiast dotrzeć do źródeł potoku Malinka.
Czy do źródeł Wisły poprowadzi nas kiedyś szlak turystyczny?
O tym decyduje Dyrektor Ochrony Środowiska, który odpowiada za ochronę przyrody w województwie śląskim. Obecnie teren wokół źródeł Wisły jest ostoją głuszca i wilka, dlatego obecność człowieka nie jest tam wskazana. Dotarcie do wykapów Czarnej Wisełki utrudniają ponadto torfowiska i powalone drzewa. Zupełnie inaczej niż w przypadku źródła Białej Wisełki. Tam można łatwo dotrzeć leśną ścieżką, usytuowaną w pobliżu szlaku turystycznego.
To dla nas sygnał, że cenisz rzetelne dziennikarstwo jakościowe. Czytaj, oglądaj i słuchaj nas bez ograniczeń.